Voorkom brandwonden bij je kindje

Kinderen tussen de 12 en 18 maanden (!) lopen het meeste risico om brandwonden op te lopen. Wist jij dat? Ik vind het heel jong! Nu is natuurlijk ieder ongeluk heftig maar ik moet er niet aan denken dat M, toen hij die leeftijd had, brandwonden op zou lopen. En al helemaal niet als ik daar nog aan bijgedragen zou hebben ook. Voorkom brandwonden bij je kindje zo goed als je kunt. Ongelukjes kunnen natuurlijk gebeuren maar het liefst wil je ze niet. Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om ongelukjes met brandwonden als gevolg te voorkomen.

Wat zijn brandwonden?

Laten we beginnen bij het begin, wat zijn brandwonden precies? Een brandwond is een beschadiging van de huid die wordt veroorzaakt door hitte of bijvoorbeeld een chemische stof of elektriciteit. De inwerking hiervan op de huid kan een gedeeltelijke of volledige beschadiging veroorzaken.

Er zijn verschillende gradaties van brandwonden, die de ernst van de wond aanduiden. Zo heb je (in de basis) eerstegraads brandwonden, tweedegraads en derdegraads, waarbij derdegraads de meest heftige zijn. In welke ‘graad’ een brandwond valt hangt af van de diepte van de brandwond die weer afhangt van de temperatuur, plaats op de huid, oorzaak en tijd dat er contact is geweest met de huid. Meer over de gradaties en welke kenmerken erbij horen lees je hier.

De (pijnlijke) cijfers

Volgens de Brandwondenstichting is 25,8% van de patiënten in de Nederlandse brandwondencentra is jonger dan vijf jaar oud. Ongelukken met brandwonden als gevolg gebeuren vooral wanneer kinderen nieuwe vaardigheden leren, zoals grijpen, kruipen en lopen. Vanaf 7 maanden oud loopt het aantal brandwonden bij kinderen op en tussen de 12 en 18 maanden oud is de piek van aantal brandwonden.

In bijna 90% van de gevallen is de oorzaak een hete vloeistof, zoals thee, koffie of (bad)water. En in 84% van de gevallen is een ouder aanwezig bij het ongeluk, opeens kan het kind namelijk wél bij dat hete kopje thee op tafel en daar zijn de ouders vaak nog niet op voorbereid. Met een ongelukje en brandwonden als gevolg. De huid van baby’s en jonge kinderen is nog zo kwetsbaar dat bijvoorbeeld een klein scheutje hete thee al grote gevolgen kan hebben.

Met name jongens van 18 maanden oud schijnen op dit vlak oververtegenwoordigd te zijn in de grote kinderziekenhuizen.

Uit onderzoek van het Nivel en de Nederlandse Brandwondenstichting blijkt dat er jaarlijks ongeveer 92.000 mensen zich bij de huisarts melden met brandwonden. En kinderen in leeftijd van 0 t/m 4 jaar zijn binnen die groep oververtegenwoordigd. Het aantal steeg gedurende de onderzoeksperiode (5 jaar) van 3,7 kinderen per 1.000 patiënten die ingeschreven staan bij de huisarts, naar 11,7 kinderen per 1.000 patiënten. 

Hoe kun je brandwonden oplopen?

Er zijn een aantal oorzaken van brandwonden:

• Zonverbranding. Ja, ook verbranding door de zon hoort dus in de categorie brandwond. Best bizar om te bedenken gezien het insmeren van je huid toch vaak als ‘last’ gezien wordt. En dan te bedenken hoe vaak ik zelf vroeger wel niet met olie in de weer geweest ben (met hele lage factor) omdat ik graag ‘zo bruin mogelijk’ wilde worden. Maar dus oh zo belangrijk, ook voor je baby!
• Contactverbranding. Door het aanraken van een heet voorwerp zoals bijvoorbeeld een haard of de uitlaat van een scooter die net heeft gelopen.
• Vuurverbranding. Aanraking met open vuur, bijvoorbeeld een houtvuurtje maar ook een steekvlam die om wat voor reden dan ook ontstaat.
• Hete vloeistofverbranding. Aanraking met hete koffie, thee of soep bijvoorbeeld.
• Chemische verbranding. Door aanraking met een chemische stof kan ook verbranding optreden. Denk daarbij dan ook aan de standaard schoonmaakmiddelen in huis.
• Verbranding door elektriciteit. De inwerking van elektriciteit kan ook verbranding veroorzaken. Denk aan klusjes in huis waarbij je eigenlijk het stroom er even af had moeten halen, of per ongeluk iets in een stopcontact stoppen dat daar niet hoort.

In Nederland komt verbranding door hete vloeistof en vuur het meeste voor.

Tips om brandwonden te voorkomen

Er zijn verschillende dingen die je kunt doen om brandwonden te voorkomen, houd zo bijvoorbeeld rekening met de volgende dingen.

Zomers weer zorgt er ook voor dat oppervlakten heet worden, ook oppervlakten waar je niet per sé bij stil staat. Denk bijvoorbeeld aan de speeltuin. Zo was ik vorige zomer met M in een speeltuin en was het behoorlijk warm. De speeltuin had zo’n rubberen vloer. M was op dat moment nog een kruiper en na de eerste bewegingen over de vloer kwam hij op zijn knieën en begon te huilen. Ik kwam er toen pas achter dat die ondergrond ongelofelijk heet was geworden en hij dat dus voelde aan z’n handen. Gelukkig was er niets aan de hand en had hij nergens last van. Maar als hij iets langer door was gekropen denk ik dat dat zeker een eerstegraads brandwond had kunnen opleveren.
Denk ook aan andere oppervlakten zoals een glijbaan of de stalen hendels. Maar ook het zand op het strand of in de zandbak, het fietsstoeltje, tegels in de tuin – het wordt allemaal ontzettend heet.

Kijk goed op welke vlakken je je huis babyveilig moet maken en doe dit ook echt op tijd!

Zet nooit hete thee (of andere vloeistoffen) op tafel waar je baby bij is. Ook niet voor jezelf. Doe er een scheutje water bij zodat, als je kind er om wat voor reden mee in aanraking komt, het water in ieder geval niet te heet is. Hetzelfde geldt voor koffie of andere hete dranken – buiten bereik van je baby zetten. Je kunt het drankje ook zelf per ongeluk omstoten waardoor het in de schoot van je baby belandt. Het hoeft niet altijd je kind te zijn die het ongeluk veroorzaakt.

Houd ook rekening met hete vloeistoffen, kaarsen, etc. als je met je kindje in een café of restaurant bent. Ben extra alert als dranken of warm eten naar de tafel worden gebracht, zet de kaarsen ver weg of blaas ze uit, etc. Ook met een onverwachte beweging kan je baby (of jij) de tafel omstoten of iets dergelijks.

Zorg dat je een eventuele waterkoker leegt nadat je het hete water eruit hebt gehaald.

Maak er een gewoonte van om na het gebruik van heet/heel warm water, even de koude kraan open te zetten. Zo is het eerste water wat erna komt niet meer warm.

Zorg dat er geen hete pannen onbeheerd op het fornuis staan.

Kook op de achterste pitten van je fornuis als je baby in de buurt is en draai eventuele pannenstelen naar achter of opzij. Ik zie M z’n handen inmiddels ook al vrij ver komen bij het aanrecht en hij komt ook echt al verder dan ik dacht. Oppassen geblazen dus!

Als je oven aan staat moet je altijd in de buurt van je baby zijn. Of, nog beter, zorg dat je baby niet bij de oven kan. Zet een hekje voor je keuken, barricadeer de deuropening, etc.

Houd eventuele opstapjes en stoelen uit de buurt van de oven, de waterkoker, de kraan met warm en/of heet water, etc. (houd ze uit de keuken dus). Voor je het weet is jouw baby/dreumes erop geklommen en gaat gezellig kijken wat er uit de kraan komt.

Zet kaarsen alleen aan als je er zelf naast zit en buiten bereik van je kind, ook als ze eventueel om zouden vallen. En leg de lucifers en aanstekers waar je ze mee aansteekt buiten bereik van je kind.

Bedenk dat een dreumes echt overal ogen heeft. Als hij jou een aansteker (waarvan hij inmiddels weet dat daar die leuke kaarsen mee aan gaan) ziet opbergen in een kastje, zal hij die aansteker gaan proberen te pakken. Voor je het weet staat er een opstapje naast en heeft hij die aansteker in handen. Echt.

Check het badwater voordat je je kind erin zet. Ook als hij al wat ouder is en je denkt dat het water toch altijd wel een prima temperatuur heeft. Je CV ketel zal maar net even kuren hebben en ineens wat extra heet water geven waar jij je kind vervolgens zonder te checken in zet.

Je kunt een temperatuurbegrenzer op de kraan zetten zodat je kind geen te warm/heet water kan tappen.

Houd warme kruiken uit de buurt van je baby. Vaak wordt aangeraden om het bed van je pasgeboren baby voor te verwarmen omdat pasgeboren baby’s hun eigen temperatuur nog niet zo goed kunnen regelen. Zorg dat die kruik alleen het bed verwarmt en haal het daarna eruit! Kruiken kunnen het hete water gaan lekker en ook direct contact met de huid kan zorgen voor brandwonden.

Denk aan dat cijfer: bij 84% van de gevallen is er een ouder (of verzorger) aanwezig bij het ongeluk. Dat betekent dus écht dat je altijd scherp moet blijven, de risico’s moet bekijken en daarop anticiperen. En dus niet achterover leunen of denken “gaat vast wel goed” of “die van mij kan dat nog niet”. Een ongeluk zit écht in een mini hoekje, zeker met baby’s die zich zo razendsnel ontwikkelen.

Weet jij wat je moet doen bij een ongeluk?

Stel dat er toch wat gebeurt, weet jij dan wat je moet doen? Welke eerste hulp je moet verlenen en vooral ook hoe je dat moet doen? En wist je dat eerste hulp bij kinderen anders is dan bij volwassenen?

Hoewel mijn man arts is en de basiskennis dus wel heeft vond ik het prettig dit zelf ook te weten en te kunnen. Hij is immers niet altijd thuis en ik wil zelf ook snel genoeg kunnen handelen. Dus heb ik een EHBO cursus gedaan.

En het fijne is dat je deze ook thuis kunt doen, samen met je familie, vrienden of kennissen. En nog beter, samen met de andere verzorgers van jouw kind. Past je vader of moeder vaak op, of je zus of broer, een tante of iemand anders? Dan is het fijn dat iedereen dezelfde kennis heeft en weet wat ze moeten doen als er iets met jouw baby gebeurt terwijl zij verantwoordelijk voor hem zijn. Daarnaast is het ook gezelliger om zo’n cursus samen met bekenden te doen.

Ik raad iedereen aan een EHBO cursus voor baby’s te doen en thuis is natuurlijk helemaal lekker. Voor meer informatie over de thuiscursussen kun je hier een kijkje nemen: EHBO cursus voor baby’s thuis doen. En als je boekt, vul hierbij dan vooral de vouchercode in die je in dat artikel kunt vinden voor een leuk extra cadeautje.

Posttraumatische stressklachten na brandwonden bij kinderen

Het effect van een ongeval met brandwonden is niet alleen op het moment zelf heel heftig en zichtbaar. Ook na afloop en op lange termijn kan het voor klachten zorgen. Daarbij denk je dan aan de zichtbare littekens die het kind er aan over kan houden. Maar er zijn ook minder zichtbare gevolgen bij het kind, bij broers en/of zussen en bij de ouders of verzorgers.

De impact van een dergelijk ongeluk met de bijbehorende gevolgen zijn wellicht groter dan we soms denken. Zo heeft de helft van de moeders een maand na het ongeluk last van posttraumatische stress klachten en blijft dit voor 1 op de 5 moeders op de lange termijn bestaan. Dit artikel van de Nederlandse brandwonden stichting vertelt er meer over.

Bronnen: Brandwondenstichting, EHBO Bureau